کیسه صفرا چیست؟ جراحی کیسه صفرا دکتر امیر بهزادی

جراحی کیسه صفرا، که به عنوان کوله‌سیستکتومی شناخته می ‌شود؛ یک عمل جراحی رایج است که برای برداشتن کیسه صفرا انجام می ‌گیرد. کیسه صفرا، اندام کوچکی زیر کبد است که در ذخیره و تمرکز صفرا، ماده‌ای که از کبد ترشح شده و به هضم چربی‌ها کمک می‌کند؛ نقش دارد. این جراحی معمولا زمانی توصیه می‌ شود که سنگ کیسه صفرا با ایجاد التهاب، یا دیگر مشکلات مرتبط با کیسه صفرا باعث درد، یا دیگر علائم ناراحت‌کننده شوند. جراحی کوله‌ سیستکتومی می ‌تواند به صورت باز یا با جراحی لاپاروسکوپیک، که کم تهاجمی‌تر است؛ انجام شود.

پس از حذف کیسه صفرا، صفرا مستقیما از کبد به روده کوچک منتقل می‌شود. بیشتر افراد می ‌توانند بدون کیسه صفرا، یک زندگی طبیعی داشته باشند؛ اما در برخی موارد، تغییراتی در رژیم غذایی لازم است. همیشه قبل از تصمیم‌گیری در مورد این موضوع با پزشک خود مشورت کنید؛ تا مطمئن شوید که این روش بهترین گزینه، با توجه به شرایط شماست.

کیسه صفرا کجاست؟

کیسه صفرا اندامی است شبیه گلابی که در قسمت راست ناحیه شکمی و دقیقا زیر کبد قرار دارد. اگر بخواهیم محل آن را دقیق‌تر بگوییم، باید گفت در ناحیه یک چهارم بالایی و در قسمت راست شکمی است. این عضو صفرا را از کبد دریافت می‌کند و برای هضم چربی‌ها، مایع را به سمت روده باریک هدایت خواهد کرد. یک خبر خوب در مورد کیسه صفرا! این کیسه از آن دست اندام‌هایی است که خوشبختانه بدون آن هم می‌توان به طور طبیعی زندگی کرد.این موضوع برای آن دسته از افرادی مهم است که به هر دلیلی مجبور به خارج کردن این عضو از بدن هستند.

برداشتن کیسه صفرا یکی از رایج ترین عمل ها در جهان است. چیزی حدود ۶۰۰۰۰۰ عمل در ماه، برای حذف کیسه صفرا انجام می‌شود.

جراحی لاپاراسکوپیک کوله‌سیستکتومی

این روش، که به عنوان جراحی کم تهاجمی شناخته می ‌شود، شامل چندین برش کوچک در شکم است. پزشک از طریق این برش‌ ها، ابزار های جراحی باریک و یک دوربین کوچک (لاپاراسکوپ) را وارد شکم می کند. به کمک تجهیزات به اندام مورد نظر دسترسی پیدا کرده و جراحی را انجام می دهد. این روش درد کمتری پس از عمل دارد. همچنین ریکاوری سریع ‌تر و زمان بستری کمتری در بیمارستان به خود اختصاص می‌دهد.

آزمایشات بیماری های کیسه صفرا

برای بررسی وضعیت این اندام از آزمایشات خون و تصویربرداری استفاده می‌شود:

آزمایش آنزیم‌های کبدی

سطح آنزیم‌های کبدی در حالت معمول کم است. زمانی که این عضو دچار التهاب شود، سطح این آنزیم‌‌ها بالا می‌رود. از مهمترین تست‌های آنزیم کبدی می‌توان به آزمایش خون آلانین ترانس آمیناز ALT، ترانس آمیناز آسپارتات AST، آلکالین فسفاتاز (ALP )، آلبومین،‌گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)، زمان پروترومبین (PT) اشاره کرد.

آزمایش بیلی روبین

اگر مجرای صفراوی دچار انسداد شود، سطح بیلی‌روبین خون افزایش پیدا می‌کند. برای انجام تست بیلی‌روبین به یک نمونه خون نیاز است.

آزمایش CBC یا شمارش کامل خون

در این تست همه سلول‌های خونی شمارش می‌شوند. در صورت بروز کوله سیستیت حاد (التهاب کیسه صفرا) سطح گلبول‌های سفید خون افزایش پیدا می کنند.

سونوگرافی

با استفاده از این تست تصویربرداری وجود سنگ کیسه صفرا یا علائم التهاب تشخیص داده می‌شود.

اسکن CT

این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا تصویر دقیقی از کیسه صفرا را داشته باشند. در طی آن از اشعه ایکس استفاده می‌شود.

آزمایش تصویربرداری MRI

در این روش از نیروی مغناطیسی برای ثبت تصاویر بسیار دقیق از اندام‌های داخلی استفاده می‌شود. در صورتیکه بیمار دردهای شکمی مبهم و غیر قابل توضیحی داشته باشد،‌از این شیوه تصویربرداری استفاده می‌شود.

کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد اندوسکوپیک (ERCP)

در این تست، لوله‌ای که مجهز به دوربین است به داخل گلو، پایین مری، معده و در نهایت به روده کوچک وارد می‌شود، با تزریق یک ماده رنگی به مجاری کیسه صفرا، کبد و لوزالمعده و اشعه ایکس اندام‌ها به طور کاملا واضح قابل مشاهده هستند.

اسکن اسید ایمینودی استیک کبدی صفراوی (HIDA) با کوله سیستوکینین (CCK)

در این آزمایش کوله سیستوکینین برای تحریک کیسه صفرا تجویز می‌شود. به منظور بررسی انقباض کیسه صفرا قبل و بعد از آزمایش از کیسه صفرا عکس گرفته می‌شود.

بیماری های کیسه صفرا

التهاب کیسه صفرا

منظور از التهاب کیسه صفرا همان کوله سیستیت است که می‌توانند به صورت حاد یا مزمن بروز کند. درد ناگهانی و تیز در قسمت راست و فوقانی شکم که حالتی پایدار دارد از مهمترین علائم این بیماری یه‌شمار می‌رود. همچنین خوب است بدانید این درد به سمت شانه راست منتشر می‌شود.

کیسه صفرا چینی

در حالت عادی این کیسه دیواره‌های عضلانی قوی دارد. گاهی اوقات به دلیل مشکلاتی مانند رسوبات کلسیم، این دیواره سفت و سخت می‌شود. در این حالت زمینه برای بروز سرطان کیسه صفرا فراهم خواهد شد. سفت و سخت شدن دیواره عضلانی این اندام با عنوان کیسه صفرا چینی معرفی می‌شود.

آبسه کیسه صفرا

سنگ صفرا می‌تواند منجر به عفونت شود. عفونت معمولا به دلیل گرفتگی یکی از مجراها ایجاد می شود. باکتری‌هایی که در این مایع وجود دارند می توانند منجر به آبسه کیسه صفرا شوند. در واقع در این حالت در کیسه صفرا چرک وجود دارد. چرک چیزی نیست بجز ترکیبی از بافت‌‌های مرده، باکتری‌ها و گلبول‌های سفید خون. در این حالت بیمار درد شدید شکمی را تجربه خواهد کرد.

پولیپ کیسه صفرا

پولیپ کیسه صفرا به دلیل تجمع کلستورل ایجاد می‌شود. سوال مهمی که در مورد آنها وجود دارد این است که آیا آنها سرطانی هستند؟ خوشبختانه در بیشتر مواقع پولیپ‌ها بافت‌های بی‌خطری هستند و سرطانی نیستند. در این مورد سایز آنها دارای اهمیت است. هر چقدر این پولیپ‌ها از نظر سایز بزرگتر باشند به همان میزان ریسک سرطانی بودن آنها نیز بیشتر است.

سرطان کیسه صفرا:

یک خبر خوب! بروز سرطان کیسه صفرا نادر است. اما علائم بیماری زمانی بروز می‌کنند که متاسفانه سرطان پیشرفت کرده است. تشخیص این بیماری کار آسانی نیست. این امر به دلیل موقعیت کیسه صفرا است که در پشت کبد خود را پنهان کرده است.

سنگ کیسه صفرا

سنگها منجر به ایجاد التهاب حاد کیسه صفرا می‌شوند. این سنگ‌ها بیشتر از کلسترولی ایجاد می‌شوند که در کیسه صفرا وجود دارند. برخی از آنها نیز از جنس کلسیم هستند. گاهی اوقات این سنگ‌ها وجود دارند اما هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند و دفع می‌شوند. اما گاهی اوقات رشد کرده و باعث ایجاد التهاب و عفونت می‌شوند. درد در ناحیه شانه راست و تهوع از علائم سنگ کیسه صفرا است.

کیسه صفرا سوراخ شده

گاهی اوقات سنگ‌ها می‌توانند باعث ایجاد حفره در این کیسه شوند. در این حالت خطر انتشار عفونت به ناحیه شکمی وجود دارد.

رفلاکس صفرا

این بیماری زمانی بروز می‌کند که مایع گوارشی تولید شده توسط کبد به سمت اندام‌های گوارشی فوقانی یعنی معده و مری حرکت می‌کند. حالت تهوع، کاهش وزن بی‌دلیل، استفراغ صفرا (مایع زرد مایل به سبز)، درد در ناحیه فوقانی شکم از جمله علائم این بیماری است.

قولنج صفراوی

سنگ صفرا می‌تواند از قسمت بدنه به داخل گردن آن (مجرای کیستیک) حرکت کند و باعث انسداد آن شود. درد و تب شدید از نشانه‌های این بیماری است.

زردی

زمانی که سنگ منجر به انسداد مجاری صفراوی منتهی به روده می‌شود، ، مایع صفراوی بجای ورود به سیستم گوارش وارد جریان خون می‌شود. این امر منجر به زردی پوست و چشم بیمار خواهد شد. همچنین باید بدانید، ادرار نارنجی یا قهوه‌ای از دیگر علائم شایع این بیماری هستند.

پانکراتیت

انسداد مجراها در قسمت انتهایی پانکراس، منجر به پانکریت می‌شود. در این حالت آنزیم‌های پانکراس با تحریک این اندام به داخل حفره شکم نشت می‌کنند.

کلانژیت

انسداد مجاری صفراوی به دلیل سنگ و آلوده شدن صفرا منجر به التهاب مجاری صفراوی و کلانژیت می‌شود. درد، تب و لرز شدید و زردی از علائم ین بیماری است.

سنگ کیسه صفرا چیست؟

سنگ صفرا، توده‌های سخت و جامدی هستند که در داخل کیسه صفرا تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها معمولاً از ترکیباتی مانند صفراکارتین، کلسترول و نمک‌های معدنی تشکیل می‌شوند. وقتی میزان این مواد در صفرا افزایش می‌یابد یا تعادل آنها به هم می‌ریزد، سنگ‌های صفراوی شکل می‌گیرند. این سنگ‌ها می‌توانند از اندازه کوچک و بی‌علامت تا اندازه بزرگ و علائم و درد شدید ایجاد کنند که در ادامه مطلب، بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.

بیماری سنگ کیسه صفرا

سنگ‌های کیسه صفرا سنگ‌های کوچک و ته‌نشین‌های سفت شده‌ای هستند که در این کیسه شکل گرفته‌اند. این مواد ته نشین شده می‌توانند افزایش پیدا کرده و برای چندین سال تشخیص داده نشود. در حقیقت بسیاری از مردم سنگ کیسه صفرا دارند و از آن آگاه نیستند. آن‌ها در نهایت سبب ایجاد مشکلاتی شامل التهاب، عفونت و درد می‌شوند.

سنگ‌های کیسه صفرا معمولاً سبب کله سیستیت هستند. اغلب سنگ‌های کیسه صفرا از کلسترول موجود در صفرا شکل می‌گیرد. نوع دیگری از سنگ کیسه صفرا یک سنگ رنگی است که از کلسیم بیلی‌روبین شکل می‌گیرد. کلسیم بیلی‌روبین ماده شیمیایی است که زمانی که بدن گلبول‌های قرمز خون را می‌شکند، تولید می‌شو؛  با این‌حال این نوع سنگ نادر است.